Πόσες φορές ενώ βρίσκεται κάποιος στα πρόθυρα να εκραγεί συναισθηματικά, είτε από θυμό, είτε από στεναχώρια, είτε από μεγάλη χαρά, κατευθύνεται προς την πόρτα του ψυγείου για να το εκτονώσει όλο αυτό;; Πόσες φορές κάποιος που είναι πολύ αγχωμένος, ή έχει πολύ νευρικότητα, ή ακόμη κι αν βαριέται, αρχίζει να ψάχνει τι γλυκό ή τι αλμυρό θα καταναλώσει;;
Η απάντηση είναι πολλές φορές, και τον βρίσκουμε παρέα με χαρτάκια από σοκολάτες και σακούλες από πατατάκια τριγύρω και ο,τιδήποτε άλλο!!! Κ εγώ και εσύ κι ο παραδίπλα και η οικογένειά μας ενδεχομένως, αλλά, το ζήτημα είναι πόσο συχνά επιτρέπουμε να συμβαίνει αυτό και κατά πόσο έχουμε μάθει να διαχειριζόμαστε έτσι το συναίσθημά μας ή μάλλον φοβόμαστε να το διαχειριστούμε και αποσπάμε την προσοχή μας με το φαγητό. Δυστυχώς, το 60% – 70% περίπου των ανθρώπων όταν αγχώνονται καταφεύγουν σε αυτήν τη μέθοδο, να “τρώνε το συναίσθημά τους” χωρίς ουσιαστικά να πεινάνε (comfort food).
Η κατανάλωση φαγητού συχνά συνδέεται με τα συναισθήματα μας και την ψυχολογική μας κατάσταση. Στο πόσο συνδέεται συμβάλλουν και το χαρακτηριολογικό κομμάτι, και τα βιώματα του καθενός, κι οι κοινωνικές συνθήκες.
Σκεφτείτε λίγο, πώς έχουμε γαλουχηθεί από την ελληνική πραγματικότητα, πως έχουμε μεγαλώσει με τα πλούσια σε φαγητό οικογενειακά τραπέζια, που είναι σε ετοιμότητα να στρωθούν ανά πάσα στιγμή γιορτάζοντας με αυτόν τον τρόπο κάθε περίσταση και εκφράζοντας τη χαρά μας, τη φιλοξενία μας και την αγάπη μας.
Σκεφτείτε πόσες φορές ενώ έχουμε αφήσει φαγητό στο πιάτο μας (γιατί έχουμε σκάσει!), η μαμά, ή γιαγιά, η θεία, ο μπαμπάς, με βλέμμα πανικού θα μας μαλώσουν υποστηρίζοντας ότι είναι αμαρτία να πετάμε το φαγητό (κι ας μας το χε γεμίσει λες και θα έτρωγαν πέντε άτομα!),που η απάντηση σε αυτό όταν ήμασταν παιδάκια ήταν η εξής : “Μην αφήνεις αυτό στο πιάτο σου, είναι η δύναμή σου!!!”. Αυτό το λεγόμενο κατοχικό σύνδρομο, και η συνήθεια έκφρασης μέσα από το φαγητό μπορεί να αποτελέσει μιμητικό πρότυπο για τη νεότερη γενιά.
Δεν είναι τυχαίο επίσης που τα παιδιά πολλές φορές τα επιβραβεύουν με φαγητό ( “άμα είσαι καλό παιδί θα σου πάρω σοκολάτα!”, “άμα φας όλο σου το φαγητό θα σε πάω στο πάρκο!”) Και αρκετές φορές έχουμε δει να “δωρίζουν” φαγητό, όπως σοκολατάκια (του Αγίου Βαλεντίνου χαμός!),σε επισκέψεις γλυκά κτλ. Η συγκεκριμένη νοοτροπία όμως, μπορεί να οδηγήσει και στο άλλο άκρο που είναι αυτό της ανεξέλεγκτης υπερφαγίας.
Πότε όμως εντοπίζουμε την πραγματική απόλαυση που αντλούμε από το φαγητό ;; Το φαγητό είναι μια βιολογική ανάγκη, αλλά μπορούμε να διαχωρίσουμε αν του χουμε δώσει πολύ παραπάνω χώρο στη ζωή μας; Έντονα συναισθήματα που κάποιοι άνθρωποι δυσκολεύονται να τα εξωτερικεύσουν, τα διοχετεύουν στο φαγητό, που πλέον το έχουν βρει ως καταφύγιο, ως πατερίτσα, ως φίλο που είναι πάντα εκεί και που δεν πρόκειται να τους προδώσει ποτέ και έτσι ξεκινάει μια “κακή συνήθεια”.
Μετά όμως;; Μετά επανέρχονται στην πραγματικότητα, και η ζυγαριά ζητάει εξηγήσεις, μετά έρχεται η συνειδητοποίηση που με τη σειρά της προκαλεί άγχος, θυμό, απογοήτευση, στεναχώρια και έτσι ξεκινάει ο φαύλος κύκλος.
Τι να κάνω;;; Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, αυτό που θέλουμε να πετύχουμε είναι να αποσυνδέσουμε το φαγητό με το συναίσθημα. Το φαγητό αποτελεί μια συμπεριφορά ως
απάντηση στο εκάστοτε συναίσθημα που μπορεί να προκληθεί από μία σκέψη ή από μια κατάσταση. Άρα δε μένει παρά να αλλάξουμε τη συμπεριφορά για να σπάσει αυτή η αλυσίδα.
* Το ημερολόγιο είναι μια καλή λύση για να συνειδητοποιείς το τι τρως, πότε και πόσο.
* Να αποφεύγεις να πηγαίνεις στο χώρο όπου βρίσκονται τρόφιμα όταν είσαι φορτισμένος και να πηγαίνεις αφού ηρεμείς πρώτα. Συνήθως όταν κάποιος είναι εκνευρισμένος π.χ. τρώει πολύ γρήγορα καταναλώνοντας μεγάλη ποσότητα και δεν επέρχεται ο κορεσμός γιατί δεν έχει προλάβει να σταλεί το σήμα στον εγκέφαλο από το στομάχι.
* Σχεδίαζε από την προηγούμενη μέρα το τι θα φας και φτιάξε τις συγκεκριμένες ποσότητες ή πάρε μαζί σου συγκεκριμένες ποσότητες σνακ για να μην καταναλώνεις απ’ έξω ανεξέλεγκτα.
* Γίνε παρατηρητής του εαυτού σου για να μάθεις να ξεχωρίζεις την συναισθηματική πείνα από την βιολογική πείνα. Η συναισθηματική πείνα εμφανίζεται ξαφνικά, ζητάει άμεσα να ικανοποιηθεί για να καταπραύνει την ψυχολογική ένταση και να δώσει ευχαρίστηση, συνήθως αποζητά τροφές με χαμηλή θρεπτική αξία και πλούσιες σε θερμίδες, καταναλώνονται οι τροφές σχεδόν μηχανικά άρα ο κορεσμός αργεί να έρθει ή και να έρθει συνεχίζεται η κατανάλωση, όπου φτάνουμε στις ενοχές και στην απογοήτευση.
* Προσπάθησε να βρεις μια δραστηριότητα από την οποία θα λαμβάνεις ευχαρίστηση (π.χ. βιβλίο, βόλτα στη φύση, μουσική, αγαπημένη σειρά, σωματική άσκηση, κ.τ.λ) και προσπάθησε τη στιγμή που θες να ξεσπάσεις στο ψυγείο να αποσπάς την προσοχή σου με αυτή ή κάτι άλλο που δεν είναι επιβλαβές.
* Αν θεωρείς πως δεν μπορείς να το διαχειριστείς ενώ έχεις προσπαθήσει, τότε η επίσκεψη σ’ έναν ειδικό είναι το επόμενο βήμα.
Συγγραφείς: Αθανασία Σκαμπαρδώνη
